در سیستم های برقی کنتاکتور یکی از اجزای بسیار حیاتی هستند که برای کنترل جریان الکتریکی در مدار قدرت به کار میروند. کنتاکتور یک دستگاه الکتریکی است که برای کنترلل جریان در ادوات الکتریکی و الکترونیکی استفاده میشود.این اجزا با تاثیر مستقیم بر عملکرد سیستم های برقی ، نقش اساسی و حیاتی دارند.از این رو حفاظت از کنتاکتور ها . افزایش طول عمر و کارایی آن ها، امر اساسی و حیاتی است که به دلیل اهمیت ویژه آن مورد توجه قرار میگیرد.عدم رعایت نکات حفاظتی و نادرست در استفاده از کنتاکتور ها میتواند منجر به مشکلات شود که این امر باعث کاهش عمر مفید، افزایش هزینه ای تعمیر و نگهداری و حتی خطرات برای ایمنی و سلامتی کاربران میشود. بنابراین آشنایی با علل کاهش عمر و کارایی کنتاکتور ها و راهکار هایی برای جلوگیری و اصلاح آن ها از اهمیت بالایی برخورد دار است.
عملکرد کنتاکتور ها به این شکل است که وقتی جریان الکتریکی از سیم پیچ عبور میکند، میدان مغناطیسی ایجاد میشود، که پیستون را بهسمت قطب اصلی جا به جا میکند. پیستون با حرکت به سمت قطب اصلی ، اتصال بین قطب معین و قطب اصلی را برقرار میکند و جریان الکتریکی را از کنتاکتور عبور میدهد. وقتی جریان الکتریکی قطع شود میدان مغناطیسی نیز از بین میرود و پیستون به موقعیت اولیه خود باز میگردد که باعث قطع جریان الکتریکی میشود.
کنتاکتور ها با توجه به کیفیت و نوع برندی که دارند از طول عمر متفاوتی برخوردار هستند به طور کلی مهم ترین عامل تعیین طول عمر، تعداد دفعاتی است که قطع یا وصل میشوند.هرچه تعداد دفعات اتصال یا قطعی کنتاکتور بیشتر باشد، طول عمر آن کوتاه تر میشود.بسیاری از کنتاکتور ها به دلیل اتصال و قطعی زیاد دچار فرسودگی و ساییدگی میشوند و دیگر نمیتوان از آن ها استفاده کرد. تعداد دفعات قطع و وصل کنتاکتور عمر مکانیکی کنتاکتور نامیده میشود.
) که اصطلاحا کلاس کلید نامیده میشود، مشخص میشود. A تا F طول عمر مکانیکی با حروف (
چون هر کلید دارای یک قسمت متحرک میباشد، به همین دلیل سابیدگی مکانیکی بین قسمت های ثابت و متحرک وجود دارد.طول عمر کلید های مختلف متفاوت ا ست به عنوان مثال برای کلید های اهرمی و کلید های حفاظتی حدود 103 بار و برای کنتاکتور تا حدود 108 بار است این تعداد برای حالتی است که از کنتاکت های کلید جریانی عبور نکند.
مثلاً برای کنتاکتوری که جریان کار نامی آن در ولتاژ ۲۲۰ ولت برابر ۹ آمپر و عمر مکانیکی آن ۳ میلیون بار باشد، در جریان ۳، ۵، ۱۶، ۲۰ آمپر به ترتیب طول عمر آن ۱×۱۰۵ ، ۳×۱۰۵ ، ۵×۱۰۵ ، ۵×۱۰۵ بار خواهد بود.
کنتاکتور ها به عنوان قطعات بسیار مهم در سیستم های الکتریکی و الکترونیکی نقش اسیس در کنترل و مدیریت جریان برق دارند. برای اطمینان از عملکرد بهینه و طول عمر قابل قبول کنتاکتور ها، نیاز به نگهداری منظم و مرتبط با وضعیت و شرایط کاری آن ها وجود دارد.
فرکانس نگهداری مناسب_ تعمیر ونگهداری مکانیکی _تعمیر ونگهداری الکترونیکی_ نظافت و پاکسازی_ تست بررسی و عملکرد با انجام این فعالیت ها میتوان از عمر و عملکرد بهینه کنتاکتور ها اطمینان حاصل کرد و از خرابی های زود رس جلوگیری می کرد.
در این قسمت از مقاله به علل کاهش عمر کنتاکتور می پردازیم.
عدم نگهداری
بدون توجه به مراقبت های لازم کنتاکتور ممکن است به دلیل خرابی های قابل پیش بینی از زمان مورد انتظار از کار بیوفتد.به عنوان مثال، تمیز نگه داشتن کنتاکتور ها و بررسی دوره ای آن ها برای شناسایی هرگونه نشتی، خوردگی با دیگر مشکلات میتواند از جمله اقداماتی باشد که عمر کنتاکتور را افزایش میدهد.
کیفیت برق
تغییرات ناگهانی در ولتاژ با جریان برق میتوانند سیم پیچ کنتاکتور را تحت فشار قرار داده و آسیب برسانند.
پیری
گذشت زمان میتواند به خرابی و آسیب کنتاکتور ها منجر شود. با گذشت زمان سیم پیچ کنتاکتور ممکن است ترک بخورد و یا حرکت ناپذیر شود. این مشکلات باعث ایجاد قوس الکتریکی و کاهش کارایی کنتاکتور میشود.
چتر کردن
وقتی که پیستون کنتاکتور به دلیل کشف شدن یا ضعف سیم پیچ چت کند، قوش الکتریکی ایجاد میشود که باعث آسیب به سیم پیچ میشود.
انتخاب نادرست کابل
استفاده از کابل نامناسب میتواند بع افزایش دما و افزایش خطرات برق شوکی و حرارتی منجر شود. انتخاب کابل مناسب باتوجه به نیاز ها و محیط کاری میتواند از این مشکل جلوگیری کند.
دمای بالا
گرمای بیش از حد میتواند به جوش شدن تماس ها و ذوب شدن سیم پیچ کنتاکتور منجر شود.اطمینان از اینکه کنتاکتور در محدوده دمایی مناسب عمل میکند و تهویه مناسب فراهم شده باشد بسیار حیاتی است.
عوامل محیطی
عوامل مانند آلودگی هوا، رطوبت گرد وغبار و دمای بیش از حد میتواند بر عملکرد کنتاکتور تاثیر گذار باشند.